पैसा-पाणी: भारताच्या GDP ची घोडदौड चौथ्या क्रमांकाच्या दिशेने, तरीही जनता गरीब का?

सर्वप्रथम, GDP म्हणजे काय ते समजून घेऊया?

तुम्ही GDP ला अर्थव्यवस्थेचा परीक्षेचा निकाल म्हणू शकता. जीडीपीच्या आकडेवारीवरून अर्थव्यवस्थेची स्थिती कशी आहे याची कल्पना येते. चांगली किंवा वाईट... गेल्या संपूर्ण वर्षात आपल्या सर्वांच्या, सर्व कंपन्यांच्या आणि सरकारच्या खर्चाची बेरीज अंदाजे GDP बनवते. समजा, ही रक्कम गेल्या वर्षी (2023-24) ₹ 100 होती आणि या वर्ष (2024-25) ती ₹ 106.5 झाली, तर GDP वाढीचा दर  हा 6.5% होता.

किती ट्रिलियन डॉलर्स?

सरकारचा दावा आहे की, भारतीय अर्थव्यवस्था 5 ट्रिलियन डॉलर्स होईल, म्हणजे GDP ची बेरीज 5 ट्रिलियन डॉलर्स होईल. सध्या ही रक्कम 3.9 ट्रिलियन डॉलर्स आहे.

भारत कोणत्या क्रमांकावर आहे?

GDP च्या या बेरीजमध्ये अमेरिका आणि चीन आपल्यापेक्षा खूप पुढे आहेत, म्हणजेच ते पहिल्या आणि दुसऱ्या क्रमांकावर आहेत, त्यानंतर जर्मनी आणि जपानची पाळी येते. नीती आयोगाचे सीईओ घाईघाईने म्हणाले की, भारत चौथ्या क्रमांकावर आला आहे. आता सरकारचे आर्थिक सल्लागार म्हणत आहेत की, आपण वर्षाच्या अखेरीस जपानला मागे टाकू.

मग भारत गरीब का आहे?

जर आपण जगातील चौथी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनणार आहोत, तर त्याचे मुख्य कारण आपली लोकसंख्या आहे. अधिक लोक, अधिक गरजा, अधिक खर्च, अधिक जीडीपी. जर आपण आपल्या जीडीपीला अन्नाची थाळी मानली तर चीनची थाळी आपल्यापेक्षा पाच पट मोठी आहे. जर खाणाऱ्या लोकांची संख्या जवळजवळ सारखीच असेल, तर कोणाला जास्त अन्न (पैसे) मिळेल? अमेरिकेची थाळी आपल्यापेक्षा आठ पट मोठी आहे. तर तिथे खाणाऱ्या लोकांची संख्या आपल्यापेक्षा जवळजवळ पाच पट कमी आहे. हेच कारण आहे की, अमेरिकन लोक आपल्यापेक्षा 30 पट श्रीमंत आहेत. आपण जपान, जर्मनी किंवा ब्रिटनसारख्या देशांना प्लेटच्या आकारात मागे टाकण्यात आनंदी असू शकतो, परंतु हे विसरू नका की, त्यांच्या देशात जेवणाऱ्या लोकांची संख्या महाराष्ट्रासारख्या राज्यापेक्षाही कमी आहे. म्हणूनच IMF च्या मते, दरडोई उत्पन्नात आपला क्रमांक 142 आहे.

सर्वात वेगवान अर्थव्यवस्था

अर्थमंत्र्यांनी सांगितले की, भारत या वर्षीही जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था आहे. हे खरे आहे परंतु अर्थमंत्र्यांनी असे म्हटले नाही की, भारताची वाढ चार वर्षांत सर्वात कमी आहे. वरील मुद्द्यावरून तुम्हाला हे समजले असेल की जरी चीन 5% ने वाढला तरी तो दरवर्षी अधिक GDP जोडत आहे किंवा अमेरिका 2% ने वाढतो कारण त्यांची प्लेट आपल्यापेक्षा अनेक पट मोठी आहे.

मग हा डेटा कसा समजून घ्यावा?

जर GDP डेटा अर्थव्यवस्थेचा परिणाम मानला तर ही चांगली बातमी आहे. वर्षाच्या पहिल्या 6 महिन्यांत अर्थव्यवस्थेची स्थिती वाईट होती, गेल्या 6 महिन्यांत त्याला गती मिळाली. जर ही गती अशीच राहिली तर तुमचे उत्पन्न वाढेल, नोकरीच्या संधी वाढतील. यासोबतच महागाई कमी झाली आहे, ज्यामुळे तुमच्या हातात जास्त पैसे असतील. रिझर्व्ह बँक या आठवड्यात बैठक घेणार आहे आणि त्यामुळे दर कमी होण्याची शक्यता आहे. 

यामुळे तुमचा EMI कमी होण्याची अपेक्षा आहे. शेअर बाजारासाठीही ही चांगली बातमी आहे. कारण जर लोकांचा वापर वाढला तर कंपन्यांच्या वस्तू विकल्या जातील. वस्तूंच्या विक्रीसोबत नफाही वाढेल. कंपन्यांचा नफा वाढत राहावा अशी शेअर बाजाराची इच्छा आहे.

विकसित भारत अजूनही खूप दूर आहे का?

पंतप्रधान वारंवार 2047 पर्यंत भारत विकसित करण्याबद्दल बोलत आहेत, मग पुढील 20-22 वर्षांत भारत तिथे पोहोचेल का? तिथे पोहोचण्यासाठी आपले दरडोई उत्पन्न पाच ते सहा पट वाढवावे लागेल. नीती आयोग आणि रिझर्व्ह बँकेच्या वेगवेगळ्या अहवालांमध्ये असा अंदाज लावण्यात आला आहे की दरवर्षी 7% पेक्षा जास्त वाढीसह हे शक्य आहे, या वर्षी आपण त्यापेक्षा खाली आहोत आणि अर्थव्यवस्थेचा आकार म्हणजेच प्लेट वाढत असताना, ही गती राखण्यात अडथळे येऊ शकतात.