War मॉक ड्रिल म्हणजे काय... सायरन वाजायला लागला की नेमकं काय करायचं?

मॉक ड्रिलचा मुख्य उद्देश

सुरक्षा यंत्रणांची कार्यक्षमता तपासणे: पोलीस, अग्निशमन दल, NDRF (राष्ट्रीय आपत्ती निवारण दल), SDRF (राज्य आपत्ती निवारण दल), आणि नागरी संरक्षण पथक किती जलद आणि प्रभावीपणे प्रतिसाद देतात हे पाहणे.

नागरिकांची तयारी: आपत्कालीन परिस्थितीत सामान्य लोक कसे वागतात, त्यांना सुरक्षित ठिकाणी कसे हलवता येते, आणि त्यांचे मनोबल कसे उंचावता येते याची चाचणी.

सुरक्षा साधनांचे मूल्यमापन: सायरन, अलर्ट सिस्टम, संचार यंत्रणा आणि इतर साधने किती प्रभावी आहेत याची तपासणी.

समन्वय वाढवणे: विविध विभागांमधील समन्वय सुधारणे, जेणेकरून प्रत्यक्ष आपत्तीत कमी वेळेत जास्तीत जास्त जीव आणि मालमत्ता वाचवता येईल.

हे ही वाचा>> Ind vs Pak: महाराष्ट्रातही वाजणार युद्धाचा सायरन! मॉक ड्रिल नेमकं काय होणार? वाचा सविस्तर...

मॉक ड्रिलमध्ये सायरन वाजवणे, लोकांना सुरक्षित ठिकाणी हलवणे, ब्लॅकआउट (प्रकाश बंद करणे), आणि हवाई हल्ल्याच्या परिस्थितीत बचाव कार्यांचा सराव केला जातो. उदाहरणार्थ, मॉल किंवा रेल्वे स्टेशनवर दहशतवादी हल्ल्याचा सराव करताना, सुरक्षा कर्मचारी गोळीबाराची माहिती देतात आणि दहशतवाद्यांना पकडण्यासाठी किंवा लोकांना बाहेर काढण्यासाठी सराव करतात.

महाराष्ट्रात नेमकं काय घडणार?

केंद्र सरकारच्या गृह मंत्रालयाने 7 मे 2025 रोजी देशभरातील 244 जिल्ह्यांमध्ये मॉक ड्रिल आयोजित करण्याचे आदेश दिले आहेत, ज्यामध्ये महाराष्ट्रातील 16 ठिकाणांचा समावेश आहे. ही मॉक ड्रिल विशेषतः भारत-पाकिस्तानमधील वाढत्या तणावाच्या पार्श्वभूमीवर आणि जम्मू-काश्मीरमधील पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्यानंतर सतर्कतेचा भाग म्हणून आयोजित केली जात आहे.

महाराष्ट्रातील मॉक ड्रिलची ठिकाणे:

महाराष्ट्रात खालील 16 ठिकाणी मॉक ड्रिल होणार आहे:

• मुंबई
• ठाणे
• पुणे
• नाशिक
• पिंपरी-चिंचवड
• मनमाड
• छत्रपती संभाजीनगर
• भुसावळ
• रायगड
• रत्नागिरी
• सिंधुदुर्ग
• उरण
• तारापूर
• रोहा-धाटाव-नागोठणे
• सिन्नर

मॉक ड्रिलची प्रक्रिया:

महाराष्ट्रात मॉक ड्रिल तीन स्तरांवर विभागली गेली आहे, ज्यामुळे सुरक्षा यंत्रणांची तयारी आणि समन्वय यांची तपासणी होईल:

सायरन आणि अलर्ट:

ठराविक वेळी आपत्कालीन सायरन वाजवले जातील. या सायरनचा आवाज 120-140 डेसिबलचा असेल आणि 2-5 किलोमीटरपर्यंत ऐकू येईल. सायरनचा आवाज सायक्लिक पॅटर्नमध्ये असेल, म्हणजे हळूहळू वाढेल आणि कमी होईल.

हे ही वाचा>> महाराष्ट्रात 'या' 16 ठिकाणी होणार मॉक ड्रिल, सुरक्षेच्या दृष्टीनं तीन स्तरांमध्ये विभागणी, कशी असेल प्रक्रिया?

सायरन वाजल्यानंतर नागरिकांना सूचित केले जाईल की हा सराव आहे, जेणेकरून घबराट होणार नाही.

बचाव आणि संरक्षण कार्य:

हवाई हल्ला किंवा दहशतवादी हल्ल्याच्या परिस्थितीचे अनुकरण केले जाईल. उदाहरणार्थ, लोकांना सुरक्षित ठिकाणी (जसे की बंकर, इमारती, किंवा खुल्या मैदानापासून दूर) हलवण्याचा सराव होईल.

ब्लॅकआउटचा सराव केला जाईल, ज्यामध्ये रात्रीच्या वेळी सर्व प्रकाश बंद करून हवाई हल्ल्यापासून संरक्षणाची तयारी तपासली जाईल, जसे फिरोजपुर कॅन्ट (पंजाब) येथे झाले होते.

NDRF, SDRF, पोलीस, अग्निशमन दल, आणि नागरी संरक्षण पथके यांचा समावेश असेल. हे पथक लोकांना बाहेर काढणे, प्रथमोपचार देणे, आणि सुरक्षा सुनिश्चित करण्याचा सराव करतील.

नागरिकांसाठी मार्गदर्शन:

• सायरन वाजल्यानंतर नागरिकांनी घाबरू नये, खुले मैदान टाळावे, आणि सुरक्षित इमारतीत किंवा बंकरमध्ये आश्रय घ्यावा.
• टीव्ही, रेडिओ, आणि सरकारी अलर्टवर लक्ष ठेवावे. अफवांवर विश्वास ठेवू नये.
• शाळा, मॉल, रेल्वे स्टेशन, बस स्टँड यासारख्या गर्दीच्या ठिकाणी विशेष प्रशिक्षण दिले जाईल.

महाराष्ट्रातील मॉक ड्रिलचे वैशिष्ट्य:

पाकिस्तान सीमेजवळील तणाव: भारत-पाकिस्तानमधील तणावामुळे ही मॉक ड्रिल विशेषतः सीमावर्ती आणि संवेदनशील भागात केंद्रित आहे. महाराष्ट्रात मुंबई, ठाणे, पुणे यासारख्या मोठ्या शहरांबरोबरच तारापूर, उरण, थळ-वायशेट यासारखी सामरिकदृष्ट्या महत्त्वाची ठिकाणे निवडली गेली आहेत.

नागरी संरक्षणाची उद्दिष्टे: लोकांचे जीव वाचवणे, मालमत्तेचे नुकसान कमी करणे, आणि युद्ध किंवा आणीबाणीच्या वेळी मनोबल उंचावणे.

ऐतिहासिक संदर्भ: भारतात अशी मॉक ड्रिल शेवटची 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान झाली होती. त्यामुळे 54 वर्षांनंतर होणारी ही मोठी कवायत आहे.

नागरिकांनी काय करावे?:

सायरन ऐकल्यास घाबरू नका; हा सराव आहे.
जवळच्या सुरक्षित इमारतीत किंवा बंकरमध्ये आश्रय घ्या.
सरकारी सूचना (रेडिओ, टीव्ही, मोबाइल अलर्ट) ऐका.
अफवांवर विश्वास ठेवू नका आणि सोशल मीडियावर खोटी माहिती पसरवू नका.
शाळा, मॉल, किंवा रेल्वे स्टेशनवर असल्यास तिथल्या कर्मचाऱ्यांच्या सूचनांचे पालन करा.

महाराष्ट्रातील तयारी:

• गृह मंत्रालयाने 5 मे 2025 रोजी सर्व राज्यांशी बैठक घेऊन मॉक ड्रिलचे नियोजन केले.
• महाराष्ट्रातील स्थानिक प्रशासन, पोलीस, आणि आपत्ती व्यवस्थापन पथके सज्ज आहेत.
• मुंबई, पुणे, ठाणे यासारख्या शहरांमध्ये गर्दीच्या ठिकाणी विशेष लक्ष दिले जाईल, तर तारापूर, उरण यासारख्या औद्योगिक आणि सामरिक ठिकाणी अतिरिक्त सुरक्षा उपाय असतील.

सूचना: अधिकृत माहितीसाठी सरकारी वेबसाइट्स किंवा स्थानिक प्रशासनाच्या सूचना तपासा.