Gudhi Padwa 2025: गुढीपाडव्याची नेमकी कहाणी काय.. तुम्हाला माहितीए का मराठमोळ्या सणाचा इतिहास?

गुढीपाडव्याचा पौराणिक उगम

गुढीपाडवा हा चैत्र महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील पहिल्या दिवशी साजरा होतो. हिंदू पुराणांनुसार, या दिवशी ब्रह्मदेवाने विश्वाची निर्मिती केली आणि काळाची गणना सुरू झाली. म्हणूनच हा दिवस नववर्षाचा पहिला दिवस मानला जातो. याशिवाय, रामायणाशीही या सणाचा संबंध जोडला जातो. असं मानलं जातं की, भगवान रामाने रावणाचा वध करून अयोध्येत परत येण्याचा मुहूर्त हा गुढीपाडव्याचाच होता. विजयाचं प्रतीक म्हणून लोकांनी गुढ्या उभारल्या आणि आनंद साजरा केला.

हे ही वाचा >> Gudi Padwa 2025: PM नरेंद्र मोदी गुढीपाडव्याच्या दिवशी नागपूरलाच का येणार?

ऐतिहासिक संदर्भ आणि शिवाजी महाराजांचा वारसा

गुढीपाडव्याला ऐतिहासिकदृष्ट्याही मोठं महत्त्व आहे. मराठ्यांचा इतिहास आणि छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्याशी या सणाचा थेट संबंध आहे. मुघल आणि इतर परकीय सत्तांविरुद्ध लढताना शिवाजी महाराजांनी अनेक विजय मिळवले. असं सांगितलं जातं की, एखाद्या मोठ्या विजयानंतर शिवाजी महाराज परतले की, गडावर गुढी उभारून विजयोत्सव साजरा केला जात असे. ही परंपरा पुढे जोपासली आणि गुढी हे विजयाचं प्रतीक बनलं. त्यामुळे गुढीपाडवा हा फक्त नववर्षाचं स्वागत नसून, शौर्य आणि स्वाभिमानाचंही प्रतीक बनला.

गुढीचं प्रतीकशास्त्र

गुढी म्हणजे काय? गुढी ही बांबूच्या काठीवर रंगीत कापड, फुलांचा हार, साखरेच्या गाठी आणि त्यावर तांब्याचा किंवा चांदीचा तांब्या ठेवून तयार केली जाते. ही रचना विजयध्वजाचं प्रतीक मानली जाते. बांबू हे सामर्थ्य आणि उंची दर्शवतो, तर रंगीत वस्त्रं समृद्धी आणि आनंदाचं प्रतिनिधित्व करतात. साखरेच्या गाठी जीवनातील गोडवा आणि तांब्या संपन्नतेचं प्रतीक मानलं जातं. घराच्या अंगणात किंवा छतावर उभारली जाणारी ही गुढी म्हणजे नव्या संकल्पांची सुरुवात आणि वाईटावर चांगल्याचा विजय असं मानलं जातं.

हे ही वाचा >> तुमच्या पैशांचं होणार तरी काय? Mutual Fund मधून लोकं काढतायेत धडाधड पैसे

सणाचा बदलता रंग

काळानुसार, गुढीपाडव्याच्या साजरीकरणातही बदल झाले आहेत. पूर्वी गावोगावी गुढी उभारून लोक एकत्र जमायचे, गाणी म्हणायचे आणि सामूहिक आनंद साजरा करायचे. आजच्या शहरी जीवनात ही परंपरा काहीशी मर्यादित झाली असली, तरी गुढी उभारण्याचा उत्साह कायम आहे. आता काही ठिकाणी पर्यावरणपूरक गुढ्या उभारण्याचा ट्रेंड वाढतोय. उदाहरणार्थ, मुंबईतील काही तरुणांनी प्लास्टिक किंवा लाकडाऐवजी पुनर्वापर करता येणाऱ्या साहित्याचा वापर सुरू केला आहे.

सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व

गुढीपाडवा हा फक्त धार्मिक सण नसून, सामाजिक एकतेचाही उत्सव आहे. या दिवशी लोक नवीन कपडे घालतात, घरासमोर रांगोळी काढतात. तसंच  पुरणपोळी, श्रीखंड-पुरी यांसारखे पारंपरिक पदार्थ बनवले जातात. शेतकऱ्यांसाठी हा सण विशेष महत्त्वाचा आहे, कारण चैत्र महिना हा नव्या पिकांच्या हंगामाची सुरुवात मानला जातो. या दिवशी नवीन व्यवसाय, गृहप्रवेश किंवा मोठे निर्णय घेणं शुभ मानलं जातं.

महाराष्ट्रात जल्लोषात साजरा केला जातो गुढीपाडवा 

आजही महाराष्ट्रात गुढीपाडवा मोठ्या उत्साहात साजरा होतो. मुंबई, पुणे, नाशिक यांसारख्या शहरांमध्ये गुढीपाडव्याच्या मिरवणुका, सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि पारंपरिक नृत्यांचं आयोजन केलं जातं. यंदा, 30 मार्च 2025 रोजी हा सण साजरा करण्यात येणार आहे. यावेळी अनेक लोक नव्या उमेदीने नववर्षाचं स्वागत करतील.

गुढीपाडवा म्हणजे फक्त एक सण नाही, तर एक भावना आहे - विजयाची, आशेची आणि नव्या सुरुवातीची. मग तुम्ही यंदा गुढी कशी उभारणार आहात? आपल्या परंपरेला जपत नवं काही करण्याचा संकल्प करायची हीच ती वेळ!