जिथे चेंगराचेंगरी झाली त्या लैराई देवीच्या मंदिरासमोर आगीवरून का चालतात भक्त, काय आहे नेमकी प्रथा?

1. प्रथेचे स्वरूप आणि प्रक्रिया

होमकुंड तयार करणे: यात्रेदरम्यान, मंदिर परिसरात किंवा गावातील विशिष्ट ठिकाणी मोठा होमकुंड (अग्निकुंड) तयार केला जातो. यात लाकडे जाळून मोठ्या प्रमाणात निखारे तयार केले जातात. हे निखारे लाल-तप्त असतात आणि त्यांच्यावरून भक्तांना चालावे लागते.

हे ही वाचा>> Goa Stampede: लैराई देवी यात्रेत चेंगराचेंगरीमध्ये 7 भाविकांचा मृत्यू, मृतांची यादी आली समोर

भक्तांचा सहभाग: या प्रथेत सहभागी होणारे भक्त धोंड म्हणून ओळखले जातात. धोंड हे प्रामुख्याने पुरुष असतात, जे लैराई देवीच्या भक्तीने प्रेरित होऊन आणि तिच्या कृपेसाठी ही कठीण प्रथा पार पाडतात. हे भक्त उपवास करतात, शुद्धतेचे नियम पाळतात आणि मानसिक व शारीरिक तयारी करतात.

अनवाणी चालणे: धोंड अनवाणी पायांनी तप्त निखाऱ्यांवरून चालतात. ही प्रक्रिया अत्यंत जोखमीची आणि शारीरिकदृष्ट्या आव्हानात्मक असते. तरीही, भक्तांचा विश्वास आहे की देवीच्या कृपेमुळे त्यांना कोणतीही इजा होत नाही.

सामूहिक अनुष्ठान: ही प्रथा सामूहिक स्वरूपाची आहे. अनेक धोंड एकाच वेळी निखाऱ्यांवरून चालतात, आणि यावेळी मंदिर परिसरात भक्तांच्या जयघोषांनी आणि पारंपरिक वाद्यांच्या नादाने वातावरण भक्तिमय होते.

2. प्रथेचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व

आध्यात्मिक शुद्धता: आगीवरून चालणे हे भक्तांच्या आध्यात्मिक शुद्धतेचे आणि देवीवरील अढळ विश्वासाचे प्रतीक मानले जाते.

देवीची कृपा: लैराई देवी ही शक्तीस्वरूप देवता मानली जाते, आणि या प्रथेद्वारे भक्त आपली भक्ती आणि समर्पण व्यक्त करतात.

सामुदायिक एकता: ही प्रथा गावकऱ्यांना एकत्र आणते आणि सामुदायिक श्रद्धा व परंपरांचे जतन करते. शिरगाव हे एक पूर्णतः शाकाहारी गाव आहे, आणि या यात्रेदरम्यान गावातील सर्वजण एकजुटीने उत्सव साजरा करतात.

3. प्रथेची पार्श्वभूमी आणि इतिहास

लैराई देवी: लैराई देवी ही गोव्यातील सात बहिणींपैकी (सात देवी) एक मानली जाते. तिचे मंदिर शिरगाव येथे आहे, आणि ती स्थानिक कुळदेवता म्हणून पूजली जाते. या देवीची पूजा विशेषतः भंडारी समाजात प्रचलित आहे.

हे ही वाचा>> गोव्यात चेंगराचेंगरी, 7 जणांचा मृत्यू, 30 जण जखमी; लैराई देवीच्या जत्रेत नेमकं काय घडलं?

प्रथेचा उगम: आगीवरून चालण्याची प्रथा शतकानुशतके जुनी आहे आणि ती स्थानिक लोककथा आणि परंपरांशी जोडली गेली आहे. काहींच्या मते, ही प्रथा देवीच्या शक्तीचे प्रदर्शन आणि भक्तांच्या निष्ठेची कसोटी म्हणून सुरू झाली.

4. प्रथेची तयारी आणि नियम

उपवास आणि शुद्धता: धोंडांना यात्रेपूर्वी कठोर उपवास आणि शुद्धतेचे नियम पाळावे लागतात. यात मांसाहार, मद्यपान आणि इतर निषिद्ध गोष्टी टाळणे समाविष्ट आहे.

मानसिक तयारी: आगीवरून चालणे हे केवळ शारीरिक कसोटी नसून मानसिक सामर्थ्याचीही परीक्षा आहे. भक्त ध्यान, प्रार्थना आणि मंत्रजप करून स्वतःला तयार करतात.

सामुदायिक समर्थन: गावकरी आणि कुटुंबीय धोंडांना प्रोत्साहन देतात आणि त्यांच्या सुरक्षेसाठी प्रार्थना करतात.

5. सांस्कृतिक आणि पर्यटन दृष्टिकोन

पर्यटकांचे आकर्षण: लैराई देवीची यात्रा आणि आगीवरून चालण्याची प्रथा देशी-विदेशी पर्यटकांसाठी मोठे आकर्षण आहे. ही प्रथा गोव्याच्या सांस्कृतिक वैभवाचे दर्शन घडवते.

जतन आणि प्रचार: स्थानिक समुदाय आणि सरकार या परंपरेचे जतन आणि प्रचार करण्यासाठी प्रयत्न करतात, परंतु आधुनिक काळात सुरक्षितता आणि व्यवस्थापन यांना प्राधान्य देणे गरजेचे आहे.

दरम्यान, आज (3 मे) झालेल्या चेंगराचेंगरीच्या घटनेनंतर, या यात्रेच्या आयोजनात अधिक काळजी घेण्याची गरज निर्माण झाली आहे. गोवा सरकारने या घटनेची चौकशी सुरू केली आहे, आणि भविष्यात अशा दुर्घटना टाळण्यासाठी कठोर नियम लागू होण्याची शक्यता आहे.