काळजी घ्या.. फक्त कफ सिरपच नाही, तर 'ही' औषधं देणंही ठरतील मुलांसाठी जीवघेणी!

याचे कारण म्हणजे मोठ्यांच्या आणि मुलांच्या शरीरात औषधांचा परिणाम आणि रिअ‍ॅक्शन वेगळी असते. जे औषध प्रौढांसाठी फायदेशीर असते, तेच औषध मुलांसाठी नुकसानकारक ठरू शकते. मुलांमध्ये औषधांचे साइड इफेक्ट्स प्रौढांच्या तुलनेत अधिक गंभीर होऊ शकतात. त्यामुळे कोणतेही औषध देण्यापूर्वी, विशेषतः पहिल्यांदाच औषध देताना नेहमी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. अगदी नैसर्गिक किंवा हर्बल औषधे असली तरीही.

आपण काही अशा औषधांविषयी जाणून घेणार आहोत, जी मुलांसाठी घातक ठरु शकतात. या औषधांसाठी प्रौढ आणि मुलांसाठी वेगळ्या मार्गदर्शक तत्त्वांचा अवलंब केला जातो. मुलांना दूर ठेवायच्या औषधांमध्ये अ‍ॅस्पिरिन (Aspirin) आणि अँटिबायोटिक्स (Antibiotics) यांचा विशेष समावेश आहे.

अ‍ॅस्पिरिन का देऊ नये?

डोकेदुखी, दातदुखी, आणि मासिक पाळीच्या वेदनांसाठी अ‍ॅस्पिरिनचा वापर केला जातो. सर्दी, फ्लू आणि तापासाठीही काही लोक हे औषध घेतात. अ‍ॅस्पिरिनला अ‍ॅसिटाइलसॅलिसिलिक अ‍ॅसिड या नावानेही ओळखले जाते. 12 वर्षांखालील मुलांना अ‍ॅस्पिरिन दिल्यास रेय सिंड्रोम नावाचा गंभीर आजार होऊ शकतो, जो यकृत आणि मेंदूला हानी पोहोचवतो.

विशेषतः विषाणूजन्य (व्हायरल) संसर्ग असताना अ‍ॅस्पिरिन देणे अत्यंत धोकादायक ठरते. त्यामुळे डॉक्टरांनी सांगितल्याशिवाय मुलांना अ‍ॅस्पिरिन किंवा त्यासारखी कोणतीही औषधे देऊ नयेत. कधी कधी अ‍ॅस्पिरिन "सॅलिसिलेट" किंवा "अ‍ॅसिटाइलसॅलिसिलिक अ‍ॅसिड" या नावानेही लिहिलेली असते, त्यामुळे औषध खरेदी करताना लेबल नीट वाचावे.
ताप किंवा अन्य आजारात मुलाला अ‍ॅसिटामिनोफेन (Paracetamol) किंवा आयबुप्रोफेन (Ibuprofen) देण्याबाबत डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

अ‍ॅसिटामिनोफेन (Paracetamol) कधी देऊ नये?

• 3 महिन्यांखालील बाळांना देऊ नये.
• मुलाला यकृताचा आजार असल्यास देणे धोकादायक ठरते.
• मुलगा/मुलगी आधीपासून इतर ओटीसी (Over the Counter) औषधे घेत असल्यास, देण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला आवश्यक आहे.
• आयबुप्रोफेन कधी देऊ नये?
• 6 महिन्यांखालील मुलांना देऊ नये.
• इतर औषधांसोबत देण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

सर्दीची औषधे का देऊ नयेत?

अमेरिकन अकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्स (AAP) च्या मते, 6 वर्षांखालील मुलांना डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्याशिवाय खोकला किंवा सर्दीची औषधे देऊ नयेत. ही औषधे या वयातील मुलांमध्ये परिणामकारक ठरत नाहीत आणि चुकीने जास्त प्रमाणात घेतल्यास हानिकारक ठरू शकतात. यांचे दुष्परिणाम म्हणजे झोप येणे, पोट बिघडणे, पुरळ किंवा ऍलर्जी होणे. गंभीर परिणामांमध्ये हृदयाचे ठोके वाढणे, झटके येणे किंवा मृत्यू होण्याची शक्यता असते.

अँटिबायोटिक्सचे दुष्परिणाम

अँटिबायोटिक्स फक्त जीवाणूजन्य (Bacterial) संसर्गांवर परिणाम करतात. व्हायरल इन्फेक्शन (सर्दी, फ्लू) मध्ये त्यांचा वापर चुकीचा ठरतो आणि त्यामुळे अँटिबायोटिक रेझिस्टन्स वाढण्याचा धोका निर्माण होतो.

हर्बल किंवा नैसर्गिक औषधे

अनेकांना वाटते की ही औषधे पूर्णपणे सुरक्षित असतात, पण ती सुद्धा मुलांमध्ये ऍलर्जी किंवा साइड इफेक्ट्स निर्माण करू शकतात. पालकांनी घ्यावयाच्या काळजीच्या गोष्टी मुलांना औषध नेहमी त्यांच्या वय आणि वजनानुसारच द्यावे. डॉक्टरांचा सल्ला घेऊनच डोस ठरवावा. कोणतेही औषध देण्यापूर्वी लेबल आणि डोसचे निर्देश काळजीपूर्वक वाचावेत. मुलाला ताप, उलटी, किंवा त्वचेवर पुरळ दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधावा.

इतर महत्त्वाच्या बातम्या 

पुणे: तीन वर्षांपासून लिव्ह इन रिलेशनशिप, नंतर तरुणीला मारहाण, अखेर बॉयफ्रेंडची हत्या, नंतर मृतदेह चादरीत गुंडाळून...