Republic Day 2023 : तिरंग्यातील केशरी-पांढरा-हिरवा या रंगांचा अर्थ काय?

Republic Day 2023 : जगातील प्रत्येक स्वतंत्र देशाचा (Independance Country) स्वतःचा ध्वज (National Flag) आहे, जे त्याच्या ओळखीचे प्रतीक आहे. खरे तर ते स्वतंत्र देशाचे प्रतीक आहे. 15 ऑगस्ट 1947 रोजी ब्रिटीशांपासून भारताला स्वातंत्र्य मिळण्याच्या काही दिवस आधी 22 जुलै 1947 रोजी झालेल्या संविधान सभेच्या (Constituent Assembly) बैठकीत भारताचा राष्ट्रीय ध्वज सध्याच्या स्वरूपात स्वीकारण्यात आला. 15 ऑगस्ट 1947 ते 26 जानेवारी 1950 दरम्यान तो भारताच्या अधिराज्याचा राष्ट्रीय ध्वज म्हणून काम करत होता, जो नंतर भारतीय प्रजासत्ताकचा राष्ट्रीय ध्वज बनला. भारतीय नागरीक त्याला तिंरगा असं संबोधतात. (What Is Meaning Of Indian National Flag Colours?)

ध्वजाची रचना

भारताच्या राष्ट्रध्वजामध्ये तिन्ही रंग समान प्रमाणात असतात. यात वरच्या बाजूला गडद भगवा (केसरी), मध्यभागी पांढरा आणि तळाशी गडद हिरवा आडवा तिरंगा आहे. ध्वजाच्या रुंदीचे त्याच्या लांबीचे गुणोत्तर दोन ते तीन आहे. पांढऱ्या पट्टीच्या मध्यभागी एक गडद निळ्या रंगाचे वर्तुळ आहे जे चक्राचे प्रतिनिधित्व करते. त्याची रचना अशोकाच्या सारनाथसिंग शिखराच्या गणावर दिसणार्‍या चाकाची आहे. त्याचा व्यास पांढऱ्या पट्टीच्या रुंदीएवढा आहे आणि त्यात 24 स्पोक आहेत.

Republic Day 2023 : विठूरायाच्या मंदिरात तिरंग्याचा साज! पाहा मनोवेधक फोटो

ध्वजाच्या रंगांचा अर्थ काय?

तिरंग्याचे हे रंग असेच निवडले गेले नाहीत, या रंगांच्या निवडीमागे एक दडलेला अर्थ आहे. भारताच्या राष्ट्रध्वजाची वरची पट्टी भगव्या रंगाची आहे. हा भगवा रंग देशाची ताकद आणि धैर्य दर्शवतो. दुसरीकडे, धर्मचक्र असलेली पांढऱ्या रंगाची मधली पट्टी भारताचे मूळ स्वरूप म्हणून शांतता आणि सत्य दर्शवते. त्याच्या शेवटच्या पट्टीचा हिरवा रंग भारताच्या भूमीची सुपीकता, वाढ आणि शुभतेचा प्रतीक मानला जातो.

अशोकचक्र

या धर्मचक्राने ईसापूर्व तिसर्‍या शतकात मौर्य सम्राट अशोकाने बनवलेल्या सारनाथ सिंह राजधानीतील “कायद्याचे चाक” चित्रित केले आहे. गतिमान जीवन आहे आणि स्तब्धतेत मृत्यू आहे, हे दाखवण्याचा प्रयत्न या चक्राच्या माध्यमातून करण्यात आला आहे. अशापद्धतीने देशच्या राष्ट्रध्वजाची निर्मीती केली आहे. त्यासाठी या रंगांची निवड करण्यात आली आहे. प्रत्येक रंगात महत्वाचा अर्थ दडला आहे.