रतन टाटा हे केवळ भारतातीलच नव्हे तर जगभरातील उद्योगपतींसाठी एका आयडॉलपेक्षा कमी नाहीत. स्वातंत्र्यापूर्वी सुरू झालेल्या टाटा समूहाला स्वर्गाच्या शिखरावर नेणाऱ्या रतन टाटा यांच्या औदार्याची लोकांना खात्री आहे. बुधवार 28 डिसेंबर 2022 रोजी देशातील या दिग्गज उद्योगपतीला 85 वर्षे पूर्ण झाली. पण, इंडस्ट्रीत वेगळी आणि मोठी ओळख निर्माण करणाऱ्या रतन टाटा यांना एका गोष्टीची खंत आहे. जाणून घेऊया काय आहे ती गोष्ट.
ज्येष्ठ उद्योगपती रतन टाटा यांचा जन्म 28 डिसेंबर 1937 रोजी मुंबईत झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव नवल टाटा आणि आईचे नाव सूनी टाटा होते. 1959 मध्ये त्यांनी कॉर्नेल विद्यापीठातून आर्किटेक्चर आणि स्ट्रक्चरल इंजिनिअरिंगची पदवी मिळवली. त्यांच्या कारकिर्दीबद्दल बोलायचे झाले तर, त्यांनी कोणतेही महत्त्वाचे पद घेऊन त्यांच्या कौटुंबिक व्यवसायात थेट नेतृत्व केले नाही, परंतु एक कर्मचारी म्हणून त्यांच्या कंपनीच्या युनिटमध्ये काम करताना बारकावे शिकले. रतन टाटा यांनी जमशेदपूर येथे 1868 मध्ये सुरू झालेल्या टाटा स्टिल बिझनेस हाऊसची सूत्रे हाती घेण्यापूर्वी काम केले. व्यवसायातील सर्व बारकावे समजल्यावर त्यांनी ग्रूपमध्ये दमदार एंट्री केली आणि मेहनत आणि कर्तृत्वाच्या जोरावर देशांतर्गत व्यवसायाला गगनाला भिडण्याचे काम केले. रतन टाटा यांनी 1991 मध्ये संपूर्ण समूहाची कमान हाती घेतली.
रतन टाटा यांच्या नेतृत्वाखाली टाटा समूहाने आपला व्यवसाय इतका वाढवला आहे की, त्यांची धमक घराच्या स्वयंपाकघरापासून आकाशापर्यंत दिसत आहे. आज मीठ-मसाले असो वा पाणी-चहा-कॉफी, घड्याळ-दागिने असो किंवा लक्झरी कार, बस, ट्रक आणि विमान (एअर इंडिया) चा प्रवास असो, टाटा समूहाचा व्यवसाय सर्वच क्षेत्रात पसरला आहे. या 157 वर्षे जुन्या समूहातील 17 कंपन्या देशातील शेअर बाजारात सूचिबद्ध आहेत. टाटा समूह देशाच्या एकूण जीडीपीच्या (इंडिया जीडीपी) सुमारे दोन टक्के भागीदार आहे. FY22 मध्ये टाटा समूहाचे एकूण मार्केट कॅप सुमारे $240 अब्ज सुमारे 21 ट्रिलियन रुपये आहे. महसुलाबद्दल बोलायचे तर, आर्थिक वर्ष 2022 मध्ये ते सुमारे $128 अब्ज होते. जमशेटजी टाटा यांनी उभारलेल्या या प्रचंड व्यावसायिक साम्राज्यात सुमारे 9,35,000 कर्मचारी कार्यरत आहेत.
रतन टाटा यांच्याकडे सर्व काही आहे. परंतु त्यांच्या वयाच्या या टप्प्यावर त्यांना एक वेदना आहे, ज्याचा उल्लेख त्यांनी भूतकाळात त्यांचे व्यवस्थापक शांतनुच्या स्टार्टअप गुडफेलोच्या उद्घाटनादरम्यान केला होता. ते म्हणाले, 'तुला माहित नाही की एकटे राहणे काय असते? जोपर्यंत तुम्हाला एकटे वेळ घालवायला भाग पाडले जात नाही तोपर्यंत तुम्हाला कळणार नाही. 85 वर्षीय बॅचलर रतन टाटा म्हणाले होते की, जोपर्यंत तुम्ही खरोखर म्हातारे होत नाही तोपर्यंत तुम्हाला म्हातारं होऊ वाटत नाही.
रतन टाटा यांना भारतरत्न देण्याची मागणी पुन्हा एकदा जोर धरू लागली आहे. रतन टाटा यांचे व्यक्तिमत्व असे आहे की, लोक त्यांना आदर्श मानतात. जरी त्यांचे लग्न झाले नाही, परंतु त्यांची एक प्रेमकथा आहे. परंतु ती पूर्ण होऊ शकली नाही. लॉस एंजेलिसमध्ये एका कंपनीत काम करत असताना रतन टाटा प्रेमात पडले. टाटा त्या मुलीशी लग्न करणार होते. त्यानंतर अचानक आजीची तब्येत बरी नसल्याने त्यांना भारतात परतावे लागले. रतन टाटा यांना वाटले की, त्यांना प्रिय असलेली स्त्रीही त्यांच्यासोबत भारतात येईल. रतन टाटा यांच्या म्हणण्यानुसार, '1962 च्या भारत-चीन युद्धामुळे तिचे आई-वडील मुलीच्या भारतात येण्याच्या बाजूने नव्हते आणि त्यामुळे त्यांचे नाते तुटले.'
रतन टाटा यांच्या व्यक्तिमत्त्वाबद्दल बोलताना, ते केवळ एक व्यापारीच नाहीत तर ते एक साधे, उदार व्यक्ती आहेत. लोकांसाठी एक आदर्श आणि प्रेरणास्त्रोत आहेत. आपल्या ग्रूपशी निगडीत असलेल्या छोट्या कर्मचाऱ्यालाही ते आपले कुटुंब मानतात आणि त्यांची काळजी घेण्यात कोणतीही कसर सोडत नाहीत, याची अनेक उदाहरणे समोर आहेत. याशिवाय प्राण्यांबद्दल, विशेषत: भटक्या कुत्र्यांवर त्यांना प्रचंड प्रेम आहे. ते अनेक एनजीओ आणि अॅनिमल शेल्टर्सनाही देणगी देतात. याशिवाय, मुंबई 26/11 हल्ला असो किंवा कोरोना महामारी असो, कोणत्याही आपत्तीच्या वेळी मदतीसाठी ते सदैव पुढे आले.
