सावधान! IAS ची नोकरी 'या' कारणांमुळे गमवाल; UPSC परीक्षेचे नियम-कायदे जाणून घ्या...

यूपीएससीने एक निवेदन जारी केले की सर्व नोंदी पूर्ण तपासल्या गेल्या आहेत. यामध्ये पूजा 2022 च्या नागरी सेवा परीक्षा नियमांचे (CSE-नियम) उल्लंघन केल्याप्रकरणी दोषी आढळली. 2023 बॅचच्या प्रोबेशनरी आयएएस पूजा खेडकरची तात्पुरती उमेदवारी रद्द करण्यात आल्याचे निवेदनात म्हटले आहे. याशिवाय, तिला भविष्यातील यूपीएससी परीक्षांना बसण्यासही बंदी घालण्यात आली आहे.

हेही वाचा : Narayan Rane : ''मातोश्री'त बसून धमकीची भाषा करणारे...', ठाकरेंवर राणे कडाडले!

पूजा खेडकरचे IAS पद का रद्द करण्यात आले?

यूपीएससीने सांगितले की, 2009 ते 2023 दरम्यान 15 हजारांहून अधिक उमेदवारांचे रेकॉर्ड तपासण्यात आले. पूजा व्यतिरिक्त इतर कोणत्याही उमेदवाराने निर्धारित वेळेपेक्षा जास्त प्रयत्न केले नसल्याचे आढळून आले.

निवेदनात म्हटले आहे की, पूजाला पकडता आले नाही कारण तिने अनेकवेळा तिचे नावच नाही तर आई-वडिलांचे नावही बदलून परीक्षा दिली होती. यूपीएससीने म्हटले आहे की एसओपी आणखी मजबूत केली जाईल, जेणेकरून अशी प्रकरणे पुन्हा घडू नयेत.

UPSC ने 18 जुलै रोजी पूजा खेडकरला कारणे दाखवा नोटीस बजावली होती. त्याला 25 जुलैपर्यंत उत्तर द्यायचे होते. मात्र, पूजाने 4 ऑगस्टपर्यंत मुदतवाढ मागितली होती, त्यानंतर यूपीएससीने तिला 30 जुलैपर्यंत मुदत दिली होती. ही शेवटची संधी असल्याचेही तिला बजावण्यात आले होते, परंतु असे असतानाही पूजा आपले स्पष्टीकरण देऊ शकली नाही.

हेही वाचा : Kalyan Hording Collapse: भलं मोठं होर्डिंग थेट कारवर कोसळलं, हादरवून टाकणारी दृश्य कॅमेऱ्यात कैद

परीक्षा उत्तीर्ण होऊनही पूजाचे IAS पद का रद्द झाले?

पूजा खेडकर 2022 मध्ये UPSC परीक्षा उत्तीर्ण झाली होती. तिला 841 वा रँक मिळाला आहे. पूजा 2023 च्या बॅचची IAS अधिकारी आहे. तिचे प्रशिक्षण जून 2024 मध्येच सुरू झाले. अशावेळी प्रश्न उपस्थित होतो की, परीक्षा उत्तीर्ण होऊनही पूजाचे पद रद्द कसे झाले?

परीक्षा आणि मुलाखत उत्तीर्ण केल्यानंतर, UPSC उमेदवाराची पोस्टिंग करते. मात्र ही पोस्टिंग काही महिन्यांसाठी तात्पुरती असते. यादरम्यान, उमेदवाराची पात्रता आणि कागदपत्रांची पडताळणी केली जाते. जर पडताळणी दरम्यान असे आढळून आले की उमेदवाराने कोणत्याही अटी पूर्ण केल्या नाहीत किंवा बनावट कागदपत्रे दिली आहेत, तर UPSC त्याची उमेदवारी रद्द करते.

कोणत्याही उमेदवाराची कागदपत्रे चुकीची आढळल्यास त्याच्यावर CSE नियमांनुसार कारवाई केली जाते. या अंतर्गत UPSC केवळ त्या उमेदवाराची उमेदवारीच रद्द करत नाही तर त्याला काही काळ किंवा कायमची नागरी सेवा परीक्षा देण्यासही बंदी घालते.

असाच प्रकार पूजा खेडकरसोबत घडला आहे. ती परीक्षा उत्तीर्ण झाली होती. मात्र चौकशी केली असता त्यात काहीतरी गडबड आढळून आली. त्यामुळे यूपीएससीने तिची उमेदवारी रद्द केली आणि तिला परीक्षेला बसण्यास कायमची बंदी घातली.

हेही वाचा : PV Sindhu: भारताचं हक्काचं पदक हुकलं; पॅरिस ऑलिंपिकमधून पीव्ही सिंधूची एक्झिट!

उमेदवारी कधी रद्द होऊ शकते?

नागरी सेवा परीक्षा नियमांमध्ये अशा अनेक गोष्टींचा उल्लेख आहे, त्यात दोषी आढळल्यास उमेदवाराची उमेदवारी रद्द केली जाते. कोणत्याही उमेदवाराने लाचखोरी, धमकावणे, ब्लॅकमेलिंग, बनावट कागदपत्रे सादर करणे, खोटे दावे करणे, महत्त्वाची माहिती लपवणे, परीक्षकांना प्रभावित करणे किंवा धमकावणे, प्रश्नपत्रिका फाडणे, परीक्षेच्या प्रतीमध्ये अश्लील मजकूर लिहिणे इत्यादी गोष्टी केल्या तर उमेदवारी रद्द केली जाते.

यासाठीची प्रक्रिया काय?

जेव्हा-जेव्हा एखादा उमेदवार UPSC परीक्षेला बसतो तेव्हा त्याच्याकडून कागदपत्रे विचारली जातात. त्यावेळी कागदपत्रांची छाननीही केली जाते. परंतु परीक्षा आणि मुलाखत उत्तीर्ण झाल्यानंतर उमेदवाराची नियुक्ती झाल्यावर त्या कागदपत्रांची पडताळणी केली जाते.

उदाहरणार्थ, उमेदवार अपंग असल्यास त्याची तपासणी केली जाते. एम्सचे डॉक्टर त्यांची वैद्यकीय तपासणी करतात. काही अनियमितता आढळल्यास यूपीएससी उमेदवारी रद्द करते. त्याला परीक्षेला बसण्यास काही काळ किंवा कायमची बंदी घालण्यात येते.

मात्र, हे सर्व करण्यापूर्वी उमेदवाराला आपली बाजू मांडण्याची संधीही दिली जाते. उमेदवाराने आपली बाजू मांडली नाही किंवा त्याचे उत्तर यूपीएससीला पटले नाही तर त्याच्यावर नियमानुसार कारवाई केली जाते.