Karnataka : सर्वात मोठा विजय! BJP, JD(S) चे बालेकिल्ले काँग्रेसने कसे बळकावले?
काँग्रेसला मोठा जनादेश मिळाला असून पक्षाला 43 टक्के मतांसह 135 जागा जिंकण्यात यश आले आहे. गेल्या तीन दशकांतील काँग्रेसचा राज्यातील हा सर्वात मोठा विजय आहे. भारतीय जनता पक्षाला विधानसभेच्या केवळ 65 जागा जिंकण्यात यश आले, तर जनता दल (धर्मनिरपेक्ष) च्या खात्यात केवळ 19 जागा आल्या आहेत.
ADVERTISEMENT
Karnataka Assembly Election 2023 : कर्नाटक विधानसभा निवडणुकीचे निकाल जाहीर झाले आहेत. काँग्रेसला मोठा जनादेश मिळाला असून पक्षाला 43 टक्के मतांसह 135 जागा जिंकण्यात यश आले आहे. गेल्या तीन दशकांतील काँग्रेसचा राज्यातील हा सर्वात मोठा विजय आहे. भारतीय जनता पक्षाला विधानसभेच्या केवळ 65 जागा जिंकण्यात यश आले, तर जनता दल (धर्मनिरपेक्ष) च्या खात्यात केवळ 19 जागा आल्या आहेत. काँग्रेसच्या कर्नाटकातील विजयाची देशात चर्चा सुरू आहे. त्यामुळे काँग्रेसने मिळवलेल्या या यशाचे वेगवेगळे पैलू समजून घेणं महत्त्वाचं ठरतं. (Congress has got a massive mandate in karnataka. This is the biggest victory of the Congress in the state in the last three decades.)
काँग्रेसच्या विजयात महत्त्वाच्या ठरलेल्या अनेक गोष्टी समोर आल्या आहेत. पक्षाने प्रादेशिक पातळीवर चमकदार कामगिरी करत विरोधकांचा मजबूत बालेकिल्ला भेदण्यातही यश मिळवले. हैद्राबाद कर्नाटकात काँग्रेस एक मजबूत पक्ष आहे, तर कोस्टल कर्नाटक आणि मुंबई कर्नाटक हे भाजपचे बालेकिल्ले आहेत. जुन्या म्हैसूर भागात जेडीएस हा सर्वात शक्तिशाली पक्ष मानला जात होता, परंतु यावेळी सर्व समीकरणे कोलमडली. कर्नाटकात साधारणपणे तीन प्रमुख पक्षांमध्ये तिरंगी लढत पाहायला मिळते. तथापि, मतदारसंघ पातळीवर बहुतेक जागांसाठीची लढत कमी-अधिक प्रमाणात नेहमीच दोन पक्षांमध्ये होत असते.
हेही वाचा >> Karnataka Results 2023 : भाजपचं टेन्शन वाढलं! 2024 मध्ये असा होणार परिणाम?
राज्यातील विविध प्रदेशातील मागील चार विधानसभा निवडणुकांमधील पक्षांच्या कामगिरीचे तुलनात्मक विश्लेषण केले असता असे आढळून आले की, 2023 च्या विधानसभा निवडणुका अनेक प्रकारे कल बदलवणाऱ्या ठरल्या आहेत. त्यामुळे विविध क्षेत्रांचे विश्लेषण करून या निवडणुकीत राजकीय समीकरणे कशी कोलमडताना दिसतात ते पाहू या.
हे वाचलं का?
ADVERTISEMENT
किनारी कर्नाटक
या प्रदेशात 19 जागा आहेत, ज्यापैकी भाजपने 12, काँग्रेसने 6 आणि JD(S) ने फक्त एक जागा जिंकली आहे. हा एकमेव प्रदेश आहे जिथे भाजपने काँग्रेसपेक्षा दुप्पट जागा जिंकल्या आहेत. कोस्टल कर्नाटकमध्ये नेहमीच भाजप आणि काँग्रेसमध्ये लढत राहिली आहे. गेल्या काही निवडणुकांमध्ये लोकसभा असो की विधानसभा निवडणुका येथे भाजपला यश मिळाले आहे. 2018 प्रमाणेच यंदाही भाजपला 49 टक्के तर काँग्रेसला 43 टक्के मते मिळाली आहेत.
मध्य कर्नाटक
23 विधानसभा जागा असलेल्या या भागाला स्विंग क्षेत्र म्हणतात. येथे काँग्रेसने यावेळी 15 जागा जिंकल्या आहेत. लक्षात घेण्यासारखी गोष्ट म्हणजे 2018 मध्ये भाजपने जवळपास तितक्याच जागा जिंकल्या होत्या. 2008 मध्ये येथे भाजप सर्वात मोठा पक्ष होता, परंतु 2013 मध्ये काँग्रेसने आघाडी घेतली होती. मतदानाच्या बाबतीतही असाच कल दिसून आला.
ADVERTISEMENT
बंगलोर शहर
बंगळुरू प्रदेश हा राज्यातील इतर प्रदेशांपेक्षा वेगळा आहे, कारण येथील बहुतांश विधानसभा मतदारसंघ शहरी आहेत. बंगळुरूमध्ये भाजप आणि काँग्रेस या दोन्ही पक्षांची नेहमीच गळचेपी झाली आहे. 2023 च्या विधानसभा निवडणुकीत दोघांनीही जवळपास 40 टक्के मते मिळवली आहेत. मात्र, 2013 मध्ये भाजपला येथे 32 टक्के मते मिळाली होती. हा वाटा पक्षाच्या राज्याच्या सरासरी 20 टक्क्यांपेक्षा 12 टक्के जास्त होता. जागावाटपाचा विचार केला तर दोन्ही पक्षांनी बहुतांशी दोन आकड्यांमध्ये विजय मिळवला आहे. यावेळी काँग्रेसने 13 जागा जिंकल्या, 2018 च्या तुलनेत दोन कमी. मागील विधानसभा निवडणुकीच्या तुलनेत यावेळी भाजपला चार जागांचा फायदा झाला आहे. गेल्या निवडणुकीत दोन जागा जिंकणाऱ्या जेडीएसचा यावेळी दोन्ही ठिकाणी पराभव झाला.
ADVERTISEMENT
हैदराबाद-कर्नाटक
पक्षाचा बालेकिल्ला राहिलेल्या हैदराबाद भागात यावेळी काँग्रेसने बाजी मारली आहे. मात्र, यावेळी पक्षाला गेल्या दोन दशकांत झालेल्या सर्व निवडणुकांपेक्षा जास्त यश मिळाले आहे. 2018 मध्ये मागील विधानसभा निवडणुकीपेक्षा पक्षाला चार टक्के जास्त मते मिळाली.
हेही वाचा >> Sunil Kanugolu : काँग्रेसला दिलं कर्नाटक जिंकून! कोण आहेत कानुगोलू?
या प्रदेशात काँग्रेसची कामगिरी दोन कारणांमुळे लक्षणीय आहे- प्रथम, अनुसूचित जातीच्या मतदारांची संख्या जास्त असलेला हा आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल प्रदेश आहे. दुसरे म्हणजे काँग्रेसचे विद्यमान अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे हे याच भागातील आहेत. या दोन घटकांमुळे पक्षाला या प्रदेशात सर्वाधिक (46 टक्के) मते मिळाली. जे त्यांच्या पक्षाच्या राज्य सरासरीपेक्षा तीन टक्के जास्त आहे. जागांच्या बाबतीत बोलायचे झाले तर या प्रदेशात काँग्रेसला 40 पैकी 26 जागा मिळाल्या, तर भाजपला फक्त 10 जागा मिळाल्या.
मुंबई-कर्नाटक
हा परिसर भाजपचा बालेकिल्ला मानला जातो. येथे अधिक जागांसह लिंगायत मतदारही मोठ्या संख्येने आहेत. ऑक्टोबर 1990 मध्ये लोकप्रिय लिंगायत नेते वीरेंद्र पाटील यांना मुख्यमंत्रीपदावरून हटवल्यानंतर लिंगायत समुदाय अनेक दशकांपासून काँग्रेस पक्षापासून दुरावला होता. गेल्या अनेक वर्षांपासून या कथित विश्वासघाताची पक्षाला मोठी किंमत चुकवावी लागली आहे.
मात्र, 2023 मध्ये भाजपला धक्का बसला आणि काँग्रेससाठी आनंदाची बातमी होती. काँग्रेस पक्षाने येथे 50 पैकी 33 जागा जिंकल्या, तर भाजपची संख्या 2018 मधील 33 वरून घटून यावेळी केवळ 16 वर आली. मतांच्या टक्केवारीच्या बाबतीत काँग्रेसला तीन दशकांत प्रथमच या प्रदेशात 40 टक्क्यांहून अधिक मते मिळाली.
हेही वाचा >> ‘लफंगा, बदमाश, निर्लज्ज’; संजय राऊतांचा संयम सुटला, नार्वेकरांना डिवचलं
खरंतर, राज्यातील 69 लिंगायतबहुल विधानसभा जागांपैकी (ज्या जागा लिंगायत लोकसंख्येच्या 20 टक्क्यांहून अधिक आहेत, प्रामुख्याने उत्तर आणि मध्य कर्नाटकात) काँग्रेसने 45 जिंकल्या, तर भाजपने 20 जागा जिंकल्या.
जुने म्हैसूर
हा राज्यातील सर्वात मोठा प्रदेश आहे आणि JD(S)चा गड मानला जाणारा एकमेव प्रदेश आहे. JD(S) हा नेहमीच आघाडीचा पक्ष राहिला आहे. यावेळी, काँग्रेस पक्षाने JD(S) पेक्षा चांगली कामगिरी केली आणि 42 टक्के मते मिळविली आहेत. 2018 मध्ये त्यांच्या वाट्यापेक्षा सात टक्के जास्त. पक्षाने प्रदेशात विधानसभेच्या सर्वाधिक (43) जागा जिंकल्या आहेत.
दुसरीकडे, JD(S) ला येथे 26 टक्के मतांसह 64 विधानसभा जागांपैकी केवळ 14 जागा जिंकता आल्या. पक्षाने प्रदेशात नऊ टक्के मते गमावली (तर राज्य पातळीवर 5 टक्के मते गमावली). भाजपला या भागात दोन टक्के जास्त मते मिळाली, मात्र येथे 11 जागा गमावल्या आहेत.
ADVERTISEMENT