महाराष्ट्रात प्रचंड चर्चेत असलेली भेंडवळची भविष्यवाणी हा नेमका प्रकार आहे तरी काय?

भेंडवळची भविष्यवाणी म्हणजे काय?

भेंडवळची भविष्यवाणी ही एक प्राचीन परंपरा आहे, जी नीलवती विद्या आणि निसर्गाच्या सूक्ष्म निरीक्षणावर आधारित आहे. ही परंपरा चंद्रभान महाराज यांनी सुमारे 370 वर्षांपूर्वी सुरू केलेली. त्यांचे वंशज, विशेषतः पुंजाजी महाराज वाघ आणि सारंगधर महाराज वाघ, दरवर्षी अक्षय्य तृतीयेच्या दुसऱ्या दिवशी सूर्योदयाच्या वेळी ही घटमांडणी करतात. या प्रक्रियेत निसर्गातील बदल, पशुपक्ष्यांचे संकेत आणि परंपरागत ज्ञानाचा वापर करून वर्षभराचे भाकित वर्तवले जाते.

हे ही वाचा>> भारत-पाकिस्तान युद्ध होणार का? कोणत्या महिन्यात पडणार मुसळधार पाऊस? प्रसिद्ध भेंडवळची भविष्यवाणी वाचून थक्कच व्हाल

घटमांडणीची प्रक्रिया:

स्थान: ही प्रक्रिया भेंडवळ गावातील नरहरी शिवराम वाघ यांच्या शेतात होते.

प्रक्रिया: एका मातीच्या घटाभोवती दीड फूट अंतरावर 18 प्रकारची धान्ये ठेवली जातात. या घटाच्या हालचाली, त्यातील बदल आणि निसर्गातील संकेत (उदा., प्राणी, कीटक, वारा) यांच्या आधारे भाकित तयार केले जाते.

वेळ: अक्षय्य तृतीयेच्या दुसऱ्या दिवशी पहाटे 6 वाजता सूर्योदयाच्या वेळी ही प्रक्रिया होते.

भाकितांचे विषय: पाऊस, पिके, हवामान, आर्थिक परिस्थिती, राजकीय स्थैर्य, रोगराई आणि सामाजिक घडामोडी.

या भविष्यवाणीला वैज्ञानिक आधार नसला, तरी ती नैसर्गिक आधार आणि अनुभवावर अवलंबून आहे, असे सारंगधर महाराज सांगतात. त्यांच्या मते, गेल्या 20-25 वर्षांपासून त्यांचे भाकित 70-75 टक्के खरे ठरले आहे.

यंदाची भविष्यवाणी (2025)

1 मे 2025 रोजी जाहीर झालेल्या भेंडवळच्या भविष्यवाणीत यंदा खालील भाकिते वर्तवण्यात आली आहेत:

पाऊस: जूनमध्ये कमी पाऊस, जुलैमध्ये चांगला पाऊस, ऑगस्टमध्ये प्रचंड पाऊस आणि सप्टेंबरमध्ये अवकाळी पाऊस. अतिवृष्टीमुळे शेतकऱ्यांचे नुकसान होण्याची शक्यता.

पिके: खरीप पिके साधारण राहतील, तर रब्बी हंगामातील गहू पीक उत्कृष्ट असेल.

राजकीय परिस्थिती: देशाचा राजा स्थिर राहील, परंतु तणावात असेल. परकीय शत्रूंपासून त्रास वाढण्याची शक्यता.

आर्थिक परिस्थिती: देशाची आर्थिक स्थिती बिकट राहील, परंतु भारताच्या संरक्षण व्यवस्थेला कोणताही धोका नाही.

युद्धाची शक्यता: भारत-पाकिस्तान युद्धाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे, परंतु याबाबत स्पष्ट भाकित टाळण्यात आले.

नैसर्गिक संकटे: पृथ्वीच्या काही भागात महापूर किंवा भूकंपाची शक्यता.

हे ही वाचा>> Pahalgam Attack: 'चुन-चुनकर मारेंगे', अमित शाह पहिल्यांदाच बोलले एवढं स्पष्ट; मोठं काही तरी घडणार?

शेतकऱ्यांसाठी महत्त्व

विदर्भातील शेतकरी भेंडवळच्या भविष्यवाणीवर मोठा विश्वास ठेवतात. ही भविष्यवाणी त्यांना पिकांचे नियोजन, पेरणी आणि पाण्याच्या व्यवस्थापनासाठी मार्गदर्शन करते. शेतकऱ्यांची मानसिकता लक्षात घेता, या भविष्यवाणीतून त्यांना आशा आणि मानसिक आधार मिळतो, असे सामाजिक निरीक्षक देऊळगावकर यांनी म्हटले आहे.

उदाहरणार्थ, 2023 मध्ये भेंडवळच्या भविष्यवाणीत ऑगस्टमध्ये प्रचंड पाऊस आणि अतिवृष्टीची शक्यता वर्तवली होती, जी बऱ्याच प्रमाणात खरी ठरलेसी. यामुळे शेतकऱ्यांचा या परंपरेवरील विश्वास वाढला आहे.

विवाद आणि टीका

भेंडवळची भविष्यवाणी शेतकऱ्यांसाठी आशेचा किरण असली, तरी ती वादाच्या भोवऱ्यातही सापडली आहे. अंधश्रद्धा निर्मूलन समिती (अंनिस) यास पोपटपंची आणि अंधश्रद्धा मानते. अंनिसचे राज्य कार्याध्यक्ष अविनाश पाटील यांनी याला शास्त्रीय आधार नसल्याचे म्हटले आहे.

परंपरेचे सांस्कृतिक महत्त्व

भेंडवळची घटमांडणी ही केवळ भविष्यवाणी नाही, तर एक सांस्कृतिक आणि सामाजिक परंपरा आहे. दरवर्षी या भाकिताला पाहण्यासाठी विदर्भ, खान्देश आणि मध्य प्रदेशातील सुमारे 5 हजार शेतकरी जमतात. ही परंपरा स्थानिकांना आपल्या इतिहासाशी आणि निसर्गाशी जोडते. चंद्रभान महाराजांनी सुरू केलेली ही विद्या आजही वाघ घराण्यातील वंशज पुढे नेत आहेत.