Chandrayaan-3 Landing in Evening: चांद्रयान-3 चे लँडिंग तिन्ही सांजेलाच का, अंधारात उतरणार विक्रम?

मात्र असं असताना इस्रो (Isro) ने संध्याकाळीच लँडिंग करण्याचा निर्णय का घेतला, असा प्रश्न उपस्थित केला जात आहे. जेव्हा अंधारात चंद्राच्या पृष्ठभागावर विक्रमचं लँडिंग का केलं जात आहे. पण याचं कारण म्हणजे जेव्हा विक्रम लँडरचं (Vikram Lander) लँडिंग होईल तेव्हा पृथ्वीवर भारतात संध्याकाळ असेल पण त्यावेळी चंद्राच्या त्या भूभागावर सूर्योदय होत असेल. म्हणून इस्त्रोच्या शास्त्रज्ञांनी ही वेळ निवडली आहे.

ISRO चे प्रमुख डॉ. एस. सोमनाथ यांनी सांगितले की, ज्या वेळी आपण विक्रम लँडर चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरवत आहोत. त्यावेळी भारतासह अनेक देशांमध्ये संध्याकाळ असेल पण त्याचवेळी सूर्य मात्र चंद्रावर उगवला असेल. लँडिंगची ही वेळ यासाठी निश्चित केली आहे की, जेणेकरून लँडरला 14 ते 15 दिवस सूर्यप्रकाश मिळावा यासाठी हे केले जात आहे. जेणेकरून त्याला सर्व वैज्ञानिक प्रयोग व्यवस्थित करता येतील.

विक्रम लँडर-प्रज्ञान रोव्हर हे सूर्यप्रकाशावर चालणार

विक्रम लँडर आणि प्रज्ञान रोव्हर अशा प्रकारे डिझाइन केले आहेत की ते सूर्यप्रकाशातील ऊर्जा घेऊन चंद्रावर एक दिवस घालवू शकतात. चंद्राचा एक दिवस हा पृथ्वीच्या 14 दिवसांच्या बरोबरीचा असतो. म्हणजेच 14 दिवस संपल्यानंतर हे लँडर आणि रोव्हर काम करणार नाही असं म्हणता येणार नाही. कारण ज्या भागत लँडर आणि रोव्हर असेल तिथे जेव्हा पुन्हा सूर्य उगवेल तेव्हा हे दोन्ही पुन्हा सक्रिय होण्याची शक्यता आहे.

चंद्रावर सूर्यास्त झाल्यावर लँडर आणि रोव्हरला ऊर्जा मिळणार नाही. त्यामुळे ते काम करणं बंद करतील. इस्रोच्या चाचण्यांवरून असे दिसून आले आहे की लँडर आणि रोव्हरच्या बॅटरीमध्ये चार्ज होण्याची आणि सूर्य पुन्हा उगवल्यावर काम करण्यास पुरेशी शक्ती आहे. हे पुढील 14 दिवसांत किंवा आणखी काही वेळात शक्य आहे.

लँडर उतरल्यानंतर प्रज्ञान रोव्हर येईल बाहेर

सध्या चांद्रयान-3 ची हे सुस्थितीत आहे. लँडिंगची तारीख 23 ऑगस्ट आहे. चांद्रयान-2 च्या लँडरच्या अयशस्वी लँडिंगच्या चार वर्षांनंतर पहिल्यांदाच हा मोठा प्रयत्न पुन्हा एकदा केला जात आहे. एका विक्रम लँडर चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरल्यानंतर विक्रमच्या आतील दरवाजा उघडेल. त्यानंतर त्यातून प्रज्ञान रोव्हर आतून बाहेर येईल आणि त्याचे पुढील प्रयोग पूर्ण करेल.

प्रज्ञान रोव्हरवर कॅमेरे आणि अडथळे टाळण्यासाठी एक यंत्रणा सज्ज आहे. प्रज्ञान रोव्हर फक्त विक्रम लँडरच्या आसपासच काम करेल. ते फार दूर जाऊ शकत नाही. विक्रम लँडर त्याच्याशी संपर्क प्रस्थापित करू शकेल इतकेच ते पुढे जाऊ शकते. कारण लँडरला त्याच्यावर लक्ष ठेवता येईल.

चांद्रयान-3 च्या लँडरशी संपर्क प्रस्थापित करण्यासाठी इस्रोने दोन माध्यमांचा अवलंब केला आहे. पहिली गोष्ट म्हणजे यावेळी चांद्रयान-3 मध्ये ऑर्बिटर पाठवण्यात आलेले नाही. त्याच्या जागी प्रोपल्शन मॉड्यूल (Propulsion Module)पाठवण्यात आले आहे. ज्याचा उद्देश फक्त चांद्रयान-3 च्या लँडर मॉड्यूलला (Lander Module) चंद्राच्या जवळ आणण्याचा होता. याशिवाय, लँडर आणि बंगळुरूमध्ये स्थित इंडियन डीप स्पेस नेटवर्क (IDSN) यांच्यात संपर्क स्थापित केला जाणार होता.