एकही लढाई न हरलेल्या श्रीमंत बाजीराव पेशव्यांची गोष्ट

अपवाद होता फक्त दिल्लीचा, दिल्लीकरांचा समाज होता की महाराष्ट्र आणि बाजीराव हे अजून लांब आहेत. पण दिल्लीश्वरांचा हा समाज मराठ्यांनी कसा चुकीचा ठरवला याचीच गोष्ट जाणून घेणार आहोत.

1737 च्या सुमारास मल्हारराव होळकर, राणोजी शिंदे , विठोजी घुले हे सगळे सरदार हे उत्तरेत होते. यमुनेच्या दक्षिणेला या सगळ्या सरदारांसोबत बाजीराव ठाण मांडून बसले होते. 1736 च्या दसर्याच्या मुहुर्तावर बाजीराव हे सीमोल्लंघनासाठी बाहेर पडले होते. मजल दरमजल करत यमुनेजवळ असलेला जाटांच्या ताब्यातला आटेरचा किल्ला ताब्यात घेऊन होळकर आणि शिंदे हे दुआबात शिरले,.

या भागात लूट करुन परतत असताना होळकर आणि शिंदेंना मुघल सरदार सादत खान आणि त्याचा जावई सफदरजंग यांचा सामना करावा लागला. या दोन सरदारांच्या पुढे मल्हारराव निभाव लागला नाही पण मराठ्यांचे फारसे नुकसानही झाले नाही पण सादात खान आणि सफदरजंग यांनी ही बातमी तिखट मीठ लावून मुघल बादशहाकडे पोचवली.

मुघल राजा बेसावध होता. दरबारात खूषमस्कारे होते त्यांनी बाजीराव पळाला, चंबळच्या खाली गेला, गाढवावरून पळाला वगैरे वगैरे अशा बातम्या अतिशोयक्ती करुन सांगितला.

दुसरीकडे बाजीरावांच्या कानावर या सगळ्य़ा बातम्या येत होत्या. तेव्हा 50000 घोडेस्वारांसह आग्रा आणि मथुरेच्य़ा पट्टयातून जिथे मुघलांचे दोन मोठे सरदार ठाण मांडून बसले होते त्यांना रातोरात चकवा देत कोणालाही कळू न देता थेट दिल्लीच्या वेशीवर येऊन उभे ठाकले.

दिल्लीमध्ये कालिका मातेचे मंदिर आहे. त्या परिसरात बाजीराव आले. बाजीराव आले त्या दिवसी रामनवमी होती. कालिका मात मंदिराच्या परिसरात मराठा सैनिक आणि काही मुघल सैनिक यांच्यात छोटी झटापट झाली आणि बादशहाच्या कानावर ही बातमी गेली. बादशहा हादरला जो बाजीराव चंबऴच्या खाली गेला या समजात होता त्याला बाजीराव दिल्लीच्या सीमेवर आलाय यावर विश्वासच बसेना.

बादशहाने काही सैनिक पाठववले पण या तुकडीला देखील बाजीरावाने चांगलेच रट्टे दिले. दिल्लीत एकच खळबल उडाली. बाजीरावाने वेगाने हालचाली करत त्यांची छावणी ही दिल्लीतल्या तालकोटरा या भागात हलवली आणि दिल्लीमध्ये कुशबंदी भागात मुक्काम ठोकला,

अटेरचा किल्ला ते दिल्ली स्वारी ही सगळी हालचाल बाजीरावाने केली फक्त 6 दिवसात. तेव्हाची दळणावळणाची साधने लक्षात घेतली तर बाजीरावांचा वेग हा लक्षात येतो.

बाजीरावांना दिल्लीला दहशत बसवायची होती पण शाहू महाराजांचे स्पष्ट आदेश होते की दिल्लीला हात लावू नये. छत्रपतींच्या आदेशाला बाजीराव पालन केले आणि वेशीवरच थांबले. बाजीरावांच्या दिल्लीस्वारीची माहिती मिळताच सादात खान हे आग्र्यावरुन लाखाची फौज दिल्लीकडे निघाला. बाजीरावांच्या हेराने बातम्या पोचवताच बाजीराव दिल्लीतून निघाले आणि अलवारमार्गे राजपुतान्यात उतरले,

दिल्लीपर्यंत मराठे पोचवू शकतात,. दिल्ली अभेद्य नाही आणि बाजीराव काय करु शकतो हे बाजीरावांनी दाखवून दिले.

मुघलांच्या काळापासून अभेद्य शहर समजले जाणारे दिल्लीशहर हे मराठयांच्या टापांखाली आले होते. दिल्ली तेव्हाही देशाची राजधानी होती आणि आता ती मराठ्य़ांच्या नियंत्रणाखाली आहे हे यातून सिद्ध झालं. 15व्या शतकात अकबराने जेव्हा हेमूला हरवला त्यानंतर दिल्लीवर स्वारी झाली नव्हती तेव्हा बाजीरावांच्या दिल्ली स्वारीचे महत्व लक्षात येते. याशिवाय सगळ्यात महत्वाचा मुद्दा म्हणजे 1707 ला औरंगजेब मेला आणि बाजीराव फक्त 30 वर्षात दिल्लीला पोचले.

बाजीरावच्या या स्वारीची नोंद तेव्हा इराण मध्ये पण घेण्यात आली. इराणचा राजा नादिर शहाने मुघल राजा मोहम्मद शाहचे तेव्हा कान उपटले होते. तेव्हा बाजीरावांच्या दिल्ली स्वारी हे मराठयांच्या इतिहासातले एक सुवर्ण अक्षरांनी लिहिलेले पान होते.