Lok Sabha Elections 2024 : घराणेशाही, राजकीय समीकरणे! 'या' जागा महायुती-मविआसाठी डोकेदुखी का ठरल्यात?

Maharashtra Lok Sabha Elections : महाराष्ट्रातील राजकीय समीकरणांमुळे दिल्लीतही गोंधळ वाढला आहे. भाजपच्या मुख्यालयात बैठका सुरू आहेत. या बैठकांमध्ये ज्या जागांची घोषणा व्हायची आहे, त्यावर मंथन सुरू आहे. खरंतर, महाराष्ट्रातील चार जागांबाबत पेचप्रसंग आहे. सांगली, माढा आणि सातारा या जागा आहेत. या जागांसाठी महायुती आणि महाविकास आघाडी या दोन्ही आघाड्यांमध्ये चुरस सुरू आहे. लोकसभेच्या या जागांवर नावे निश्चित करताना अनेक अडचणी येताहेत. या चार जागा डोकेदुखी का आहेत? हे जाणून घेऊया. 

या जागांमध्ये सांगली मतदारसंघ सर्वात आघाडीवर आहे. जो 1962 ते 2014 पर्यंत काँग्रेसचा बालेकिल्ला होता. मात्र राष्ट्रवादीतून भाजपमध्ये गेलेल्या संजयकाका पाटील यांनी 2014 मध्ये तो हिसकावून घेतला. 

एवढेच नाही तर 2019 मध्येही संजयकाका पाटील या जागेवरून पुन्हा विजयी झाले. राजकीय निरीक्षक गोपाळ पडळकर यांनी सांगितले की, 2019 च्या निवडणुकीत संजयकाका पाटील यांना 5 लाखांहून अधिक मते मिळाली, तर स्वाभिमानी पक्षाचे विशाल पाटील आणि गोपीचंद पडळकर यांना प्रत्येकी तीन लाख मते मिळाली.

हेही वाचा >> प्रणिती शिंदेंच्या 'उपऱ्या' टीकेला सातपुतेंचं जोरदार प्रत्युत्तर, शिंदेंचाच काढला इतिहास

काही दिवसांपूर्वी महाराष्ट्र काँग्रेसचे अध्यक्ष नाना पटोले यांनी सांगलीच्या जागेसाठी विशाल पाटील यांच्या नावाची घोषणा करताना विशाल पाटील हे राजकीय वारसा असलेल्या कुटुंबातून आले असून, स्थानिक पदाधिकाऱ्यांकडून त्यांना उमेदवारी देण्याची मागणी केली जात आहे. 

मात्र, काँग्रेसचा मित्रपक्ष असूनही शिवसेना (यूबीटी) पक्षप्रमुख उद्धव ठाकरे यांनीही याच जागेवरून कुस्तीपटू चंद्रहार पाटील यांच्या नावाची घोषणा केली. याचा अर्थ स्पष्ट आहे की सांगलीच्या जागेवर शिवसेना (UBT) आणि काँग्रेस दोघेही आपापले दावे करत आहेत.

पवार आणि पाटील कुटुंबात जुने वैर

पीटीआय वृत्तसंस्थेनुसार, राजकीय निरीक्षक गोपाळ पडळकर यांनी सांगितले की, विशाल पाटील हे महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री वसंतदादा पाटील यांचे नातू आहेत. वसंतदादांविरोधात राष्ट्रवादीचे संस्थापक शरद पवार यांनी बंड केले होते आणि 1978 मध्ये राज्याचे सर्वोच्च पद म्हणजे मुख्यमंत्री पद मिळवले होते. त्यामुळे दोन्ही कुटुंबे एकमेकांचे राजकीय विरोधक बनले.

उद्धव गट आणि काँग्रेसमधील संघर्ष भाजपसाठी फायदेशीर ठरणार?

विशाल पाटील यांच्या निकटवर्तीयाने सांगितले की, 2019 मध्ये भाजप खासदार संजयकाका पाटील यांच्या विरोधात प्रचंड निराश होती आणि शरद पवारांना हे माहिती होते, परंतु या राजकीय वैरामुळे शरद पवार यांनी सांगली लोकसभा मतदारसंघ स्वाभिमानी पक्षाला देण्यासाठी प्रदेश काँग्रेस नेत्यांचे मन वळवले. 

हेही वाचा >> प्रणिती शिंदेंविरोधात उमेदवारी मिळालेल्या राम सातपुतेंचं नेमकं कुठले?

काँग्रेसच्या तिकिटावर निवडणूक लढवणाऱ्या विशाल पाटील यांना स्वाभिमानी पक्षाच्या निवडणूक चिन्हावर (क्रिकेट बॅट) निवडणूक लढवावी लागली, तरीही त्यांना तीन लाख मते मिळाली होती. आता त्यांनी दावा केला की, शिवसेनेने (यूबीटी) ज्यांचा एकच आमदार होता, त्यांनी काँग्रेसशी सल्लामसलत न करता आधीच उमेदवार जाहीर केला आहे. अशा निर्णयांचा अर्थ भाजपच्या उमेदवाराला सहज संधी देणे होतो, असेही ते म्हणालेत. 

सांगलीच्या जागेवर ठाकरे गट का ठाम?

या प्रकरणी शिवसेना (यूबीटी) नेते संजय राऊत म्हणाले की, "कोल्हापुरातील दोन्ही लोकसभा मतदारसंघ शिवसेनेने जिंकले (२०१९ मध्ये). यावेळी आम्ही कोल्हापूर लोकसभा मतदारसंघ काँग्रेसला तर हातकणंगले लोकसभा मतदारसंघ शेतकरी नेते राजू शेट्टी यांना दिला आहे. संजय राऊत म्हणाले की, आम्ही सांगलीवर दावा केला नाही तर पश्चिम महाराष्ट्रात शिवसेनेला (यूबीटी) एकही जागा मिळणार नाही."

साताऱ्याच्या जागेवरही लढत अवघड

आता सातारा लोकसभा मतदारसंघाबाबत, ज्याचा तिढा अजून सुटलेला नाही. साताऱ्यात, छत्रपती शिवाजी महाराजांचे वंशज उदयनराजे भोसले यांनी 2019 मध्ये राष्ट्रवादीच्या तिकिटावर विजय मिळवला आणि नंतर भाजपमध्ये प्रवेश केल्यानंतर पोटनिवडणुकीत त्यांना पराभव पत्करावा लागला. 

ते राज्यसभेवर निवडून आले, पण पुन्हा निवडणूक लढवण्यास इच्छुक आहेत. अडचण अशी आहे की ते राष्ट्रवादीत असताना अजित पवारांशी त्यांचे संबंध कधीच चांगले नव्हते आणि आता उपमुख्यमंत्री म्हणून अजित पवार सत्ताधारी आघाडीचा भाग आहेत. 

राष्ट्रवादीने सत्ताधारी आघाडीतील साताऱ्याच्या जागेवर दावा सांगताना भोसले यांना ‘घड्याळ’ निवडणूक चिन्हावर निवडणूक लढवण्याची परवानगी देण्याचा प्रस्ताव ठेवला आहे. राजकीय निरीक्षकांनी असा दावा केला की, भोसले उत्सुक नाहीत, कारण म्हणजे उपमुख्यमंत्रीपद स्वीकारणे आणि दुसरे म्हणजे भाजपचे पारंपरिक मतदार त्यांना मतदान करणार नाहीत.ते म्हणाले की, राष्ट्रवादीचे उमेदवार म्हणून भोसले यांना भाजपचा राजाश्रय गमवावा लागेल.

माढा जागेवर दोन कुटुंबात लढाई

माढा लोकसभा मतदारसंघात परिस्थिती खूपच गुंतागुंतीची आहे. ज्यामध्ये सोलापूरच्या 4 आणि साताऱ्याच्या 2 विधानसभा मतदारसंघांचा समावेश आहे. 

सोलापुरातील माळशिरस विधानसभा मतदारसंघातून विजयसिंह मोहिते पाटील कुटुंबातील रणजितसिंह नाईक निंबाळकर यांना उमेदवारी दिल्याने सातारा जिल्ह्यातील फलटण विधानसभा मतदारसंघातील प्रमुख रामराजे निंबाळकर कुटुंबीयांनी नाराजी व्यक्त केली आहे.

हेही वाचा >> अजित पवार गटाकडून सर्वोच्च न्यायालयाचा अवमान? जाहिरात वादात!

रामराजे सध्या अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादी काँग्रेसचे विधान परिषदेचे सदस्य आहेत, तर मोहिते-पाटील कुटुंब भाजपसोबत आहे. विजयसिंह मोहिते-पाटील यांचे पुत्र रणजितसिंह हे देखील आमदार आहेत. 

सांगोला (सोलापूरमधील) विधानसभा मतदारसंघ हा शेतकरी आणि कामगार पक्षाचा (पीडब्ल्यूपी) बालेकिल्ला आहे, ज्याने 2019 वगळता अनेक दशके येथे विजय मिळवला आहे. काही दिवसांपूर्वी शेकापचे नेते जयंत पाटील यांनी कार्यकर्त्यांशी चर्चा करण्यासाठी सांगोला गाठून नंतर विजयसिंह मोहिते-पाटील यांची भेट घेतली. 

पत्रकारांशी बोलताना जयंत पाटील म्हणाले की, मढाचा निकाल धक्कादायक असू शकतो. यावर जोरदार चर्चा सुरू आहे.

रामराजे नाईक-निंबाळकरांकडून उमेदवार बदलण्याची मागणी

दुसरीकडे, रामराजे नाईक-निंबाळकर एका सभेला संबोधित करतानाचा एक व्हिडिओही व्हायरल झाला असून, त्यात ते उमेदवार बदलण्याची  समर्थन करत आहेत. भाजपचे उमेदवार रणजितसिंह नाईक-निंबाळकर, ज्यांनी 2019 मध्ये त्यांची पहिली लोकसभा निवडणूक जिंकली, ते अस्वस्थ होते आणि म्हणाले की ते एकमत निर्माण करण्याचा प्रयत्न करीत आहेत आणि त्यांना लोकांच्या पाठिंब्यावर विश्वास आहे.

साताऱ्यातील माण विधानसभेचे भाजपचे आमदार जयकुमार गोरे हे रणजितसिंह नाईक-निंबाळकर यांचे कट्टर समर्थक आहेत, पण गोरे यांच्याशिवाय त्यांचे फारसे समर्थक नाहीत, असा दावा एका राजकीय निरीक्षकाने केला आहे.

हेही वाचा >> केजरीवालांनंतर ठाकरेंना अटक करण्याची तयारी सुरू? महाराष्ट्र हादरणार! 

सोलापुरातील राष्ट्रवादीचे दिग्गज नेते विजयसिंह मोहिते-पाटील यांचे काँग्रेसशी घट्ट कौटुंबिक संबंध आहेत, 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी त्यांचा मुलगा रणजितसिंह मोहिते-पाटील यांनी भाजपमध्ये प्रवेश केला आणि रणजितसिंह नाईक-निंबाळकर यांचा मार्ग मोकळा केला.

मोहिते-पाटील कुटुंबीयांचे भाजपशी असलेले नाते असंतोषात बदलले आहे. शरद पवार यांनी नुकतीच विजयसिंह मोहिते पाटील यांची भेट घेतल्यानंतर जिल्ह्यावर ताबा मिळवण्यासाठी ते पुन्हा राष्ट्रवादीत जाण्याचा विचार करत आहेत. 

एका राजकीय निरीक्षकाने सांगितले की, माढा मतदारसंघात सोलापूरचे ४ विधानसभा मतदारसंघ आहेत, त्यामुळे उमेदवार जिल्ह्यातूनच असावा, असे लोकांचे मत आहे.