Lok Sabha Election : राष्ट्रवादाची खेळपट्टी, हिंदुत्वाचा अजेंडा अन्…; ही आहे भाजपची स्ट्रॅटजी!

1) हिंदुत्व

भाजपने हिंदुत्वाचे राजकारण अशा पद्धतीने देशात प्रस्थापित केले आहे की, आता धर्मनिरपेक्ष म्हणवणाऱ्या पक्षांमध्येही भाजपपेक्षा मोठी रेषा ओढण्याची स्पर्धा लागली आहे. भाजपच्या निवडणूक प्रचारात हा मुद्दा सर्वाधिक ठळक असणार हे उघड आहे. राम मंदिर आंदोलनाच्या माध्यमातून हिंदूहृदयसम्राटाची प्रतिमा निर्माण करणारे उत्तर प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री कल्याण सिंह यांची दुसरी पुण्यतिथी भाजपने हिंदू अभिमान दिन म्हणून साजरी केली. यातून भाजपने त्याच्या राजकारणाला हिंदुत्वाच्या राजकारणाला धार देत असल्याचे निवडणुकीआधीच स्पष्ट केल्याचे म्हटले जात आहे.

2) अयोध्या-मथुरा-काशी

2024 च्या निवडणुकीपूर्वी अयोध्येत भव्य राम मंदिर तयार होणार आहे. शतकानुशतके चाललेला जुना वाद हिंदूंच्या बाजूने मिटवण्याचे आणि मंदिर बांधण्याचे संपूर्ण श्रेय भाजपने घेतले आहे. निवडणुकीपूर्वी हे मंदिर पूर्ण झाल्यास भाजप आपले अनेक दशके जुने आश्वासन पूर्ण करेल. काशीतील बाबा विश्वनाथ विशाल कॉरिडॉर आधीच देश आणि जगाला आकर्षित करत आहे.

मथुरेतही मोठ्या प्रमाणावर बांधकामे झाली आहेत आणि ती सुरू आहेत. यासोबतच मथुरेतील जन्मभूमी आणि काशीतील ज्ञानवापी मशिदीबाबतही कोर्टात कार्यवाही सुरू असल्याने हिंदू मतदारांमध्ये याची चर्चा सुरू आहे. याचाच फायदा घेण्यासाठी ही निवडणूक भाजपसाठी संधीच असणार आहे.

वाचा >> Congress: शिंदे, अजित पवार गट चोऱ्या लपवण्यासाठी सत्तेत.. हा माणूस काय भानगडी… : पृथ्वीराज चव्हाण

राजकीय विश्लेषक अमिताभ तिवारी म्हणतात की, उत्तर प्रदेशसारख्या मोठ्या राज्याच्या गुंतागुंतीच्या जातीय-सामाजिक समीकरणामुळे सलग दोन लोकसभा निवडणुकांमध्ये भाजपला 60 पेक्षा जास्त जागा जिंकता आल्या. त्यामागे राम मंदिर आणि हिंदुत्वाचा महत्त्वाचा वाटा होता. हिंदुत्वाच्या आडून गुंतागुंतीचे जातीय गणित जुळवण्याचा आणि फायदा घेण्याचा भाजपचा प्रयत्न यावेळी असेल.

3) राष्ट्रवाद

राष्ट्रवादाबद्दल आक्रमक झालेल्या भाजपने याला अधिक धार देण्यासाठी ‘हर घर तिरंगा’, ‘तिरंगा रॅली’, ‘मेरी माती मेरा देश’, असे उपक्रम आयोजित केले. देशाच्या स्वातंत्र्याला 75 वर्षे पूर्ण झाल्याबद्दल सरकार आधीच स्वातंत्र्याचा अमृतकाळ साजरा करत आहे.

देशाच्या फाळणीवेळी प्राण गमावलेल्या लोकांच्या स्मरणार्थ 14 ऑगस्ट रोजी फाळणी दुःख दिवस साजरा करण्याची परंपरा भाजप सरकारच्या काळात सुरू झाली आहे.

2019 च्या विजयात सर्जिकल स्ट्राईकसारखा मुद्दा भाजपसाठी कामी आला, असे राजकीय विश्लेषकांचे मत आहे. काश्मीरमधून 370 हटवून भाजपने राष्ट्रवादाचा पाय रचला आणि आपली लोकप्रियता वाढवली. हेच वचन जनसंघाच्या काळापासून पक्ष देत आला होता.

दहशतवादाबाबत झिरो टॉलरन्स धोरणाचा परिणाम म्हणजे पंतप्रधान लाल किल्ल्यावरून म्हणाले की, आता साखळी बॉम्बस्फोटांसारख्या बातम्या आता भूतकाळातील गोष्टी झाल्या आहेत.

4) निर्णय घेणारे सरकार

भाजप आणि खुद्द पंतप्रधान नरेंद्र मोदीही जुन्या सरकारांचा उल्लेख करून एनडीए सरकारचे भक्कम वर्णन करण्याची एकही संधी सोडत नाहीत. जम्मू-काश्मीरमधून कलम 370 हटवणे, नोटाबंदी, जीएसटी ते पुलवामाच्या प्रत्युत्तरादाखल केलेल्या सर्जिकल स्ट्राईकपर्यंत सरकारच्या प्रमुख निर्णयांचा संदर्भ देऊन मोदी सरकारची निर्णय घेणारी सरकार अशी प्रतिमा भाजपने उभी करण्याचा प्रयत्न केला आहे.

वाचा >> CM शिंदेंना ठाण्यावरून घेरलं, आता मंत्र्यालाही झापलं! महायुतीत अजित पवारच ‘दादा’?

पंतप्रधान नरेंद्र मोदीही कामगिरी, सुधारणा आणि परिवर्तन याविषयी वारंवार बोलतात. 56 इंच छातीवरून भाजप आणि विरोधी पक्षांमध्ये आतापासूनच शाब्दिक युद्ध सुरू झाले आहे. 2024 च्या निवडणुकीत मजबूत सरकारचा नारा देत मते मिळवण्याची भाजपची रणनीती असेल.

5) प्रशासकीय मॉडेल

2014 च्या लोकसभा निवडणुकीत भाजपने किमान सरकार, कमाल शासन असा नारा दिला होता. भाजपच्या या मॉडेलसोबत आता यूपीच्या योगी आदित्यनाथ यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारचे बुलडोझर मॉडेलही जोडले गेले आहे. कठोर प्रशासनाचे उदाहरण म्हणून योगींचे बुलडोझर मॉडेल जनतेपर्यंत पोहोचवून ते मतांच्या रूपाने कॅश करण्याची भाजपची रणनीती असेल. योगींचे बुलडोझर मॉडेल मध्य प्रदेश, हरियाणामधील भाजप सरकारांनी ज्या प्रकारे स्वीकारले आहे ते पाहता ते आता भाजपचे मॉडेल बनले आहे.

6) अर्थव्यवस्था

अविश्वास प्रस्तावावरील चर्चेला उत्तर देताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी भ्रष्टाचारावरून विरोधकांवर हल्लाबोल केला. पंतप्रधानांनी मागील सरकारच्या वेळी अर्थव्यवस्था जगात 11 व्या क्रमांकावर असल्याची आठवण करून दिली आणि पाचव्या क्रमांकावर असल्याबद्दल बोलले. आपल्या सरकारच्या तिसऱ्या कार्यकाळात अर्थव्यवस्था तिसऱ्या क्रमांकावर आणण्याचे आश्वासनही त्यांनी दिले. विकासाच्या गप्पा मारणारी भाजप अर्थव्यवस्थेच्या जागतिक क्रमवारीचे भांडवल करण्यात कोणतीही कसर सोडणार नाही, हे पंतप्रधान मोदींच्या संसदेतील वक्तव्यावरून स्पष्ट झाले.

7) योजनांचे लाभार्थी

सरकारी योजनांच्या लाभार्थ्यांवर भाजपचे लक्ष आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींपासून ते गृहमंत्री अमित शाहांपर्यंत भाजपचे सर्व ज्येष्ठ नेते कार्यकर्त्यांना लाभार्थ्यांमध्ये जाण्याचा मंत्र देत आहेत. अमित शहा इंदूरच्या कार्यकर्ता परिषदेत म्हणाले होते की, ज्यांना केंद्र आणि राज्य सरकारच्या योजनांचा लाभ मिळाला आहे, तेच आमच्या योजनांची खरी ताकद आहेत.

2022 च्या यूपी निवडणुकीत भाजपच्या मोठ्या विजयाचे श्रेय केंद्र सरकारच्या योजनांनाही देण्यात आले, ज्यामध्ये मोफत रेशन योजना मुख्य आहे. भाजपने जात-वर्गाच्या वर उठून लाभार्थींचा नवा मतदार वर्ग तयार केला आहे. ज्यामध्ये मोफत रेशन योजना, आयुष्मान भारत, प्रधानमंत्री किसान सन्मान, प्रधानमंत्री फसल विमा या योजनांची सर्वात मोठी भूमिका आहे. उज्ज्वला आणि जन धन खात्यासोबतच डीबीटीचे लाभार्थीही मोठ्या संख्येने आहेत.

8) ब्रँड मोदी

2024 च्या निवडणुकीतही भाजप आपल्या जुन्या अध्यक्षीय शैलीच्या फॉर्म्युल्यावर वाढताना दिसत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी स्वातंत्र्यदिनी लाल किल्ल्यावरून केलेल्या भाषणात पुढच्या वर्षी पुन्हा येईन, असे म्हटले होते. 2024 च्या निवडणुकीतही भाजप आणि एनडीएकडून पंतप्रधानपदासाठी मीच चेहरा असणार असल्याचे सांगून पंतप्रधान मोदींनी एक प्रकारे स्पष्ट केले होते. भाजपच्या 75 वर्षांच्या राजवटीची आठवण करून देणाऱ्यांना हे एकप्रकारे उत्तर होते.

पीएम मोदींच्या चेहऱ्यावर भाजपला प्रत्येक राज्यात मते मिळतात. 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीत जर यूपीबद्दल बोलायचं झालं तर भाजपला जवळपास 50 टक्के मते मिळाली होती. सर्वेक्षण अहवालानुसार, भाजपला मतदान करणाऱ्यांपैकी 18 टक्के लोकांनी नरेंद्र मोदींच्या नावाने पक्षाला मतदान केले.

ज्येष्ठ पत्रकार डॉ.श्रीराम त्रिपाठी म्हणतात की, नरेंद्र मोदींच्या तुलनेत विरोधकांचा सर्वात मोठा चेहरा म्हणजे राहुल गांधी. पण लोकप्रियता असो वा प्रशासकीय अनुभव, राजकीय कौशल्य, राहुल पंतप्रधान मोदींच्या तुलनेत मागे दिसतात. यामुळेच भाजपची रणनीती विरोधकांना अध्यक्षीय शैलीत रिंगणात आणण्याची आहे जेणेकरून निवडणूक मोदी विरुद्ध राहुल गांधी अशी होईल.

9) एनडीएतून बेरजेचं राजकारण

विरोधी पक्षांनी भाजपविरोधात युती केलीये. दुसरीकडे भाजपही या आव्हानाचा सामना करण्यसाठी आघाडीच्या मार्गावर जाताना दिसत आहे. उत्तर प्रदेश आणि बिहारमधील जातीय समीकरणं असो किंवा उद्धव ठाकरेंनी महाराष्ट्रात युती तोडल्यामुळे झालेले नुकसान असो. तामिळनाडू आणि केरळसारख्या दक्षिण भारतीय राज्यांतील राजकीय मैदानाचा शोध असो, भाजपकडून बेरजेचं राजकारण करून नवी समीकरणे मांडण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.

यूपीमध्ये बेरजेचं जातीय गणित करण्यासाठी भाजपने ओमप्रकाश राजभर यांचा सुहेलदेव भारतीय समाज पक्ष, अनुप्रिया पटेल यांचा अपना दल (एस), संजय निषाद यांच्या निषाद पक्षाशी हातमिळवणी केली आहे. त्याचवेळी, बिहारमध्ये जेडीयूच्या जाण्याने झालेल्या नुकसानाची भरपाई करण्यासाठी चिराग पासवान यांचा लोक जनशक्ती पक्ष रामविलास, उपेंद्र कुशवाहाचा राष्ट्रीय लोकतांत्रिक जनता दल आणि जीतन राम मांझी यांचा हिंदुस्थानी अवाम मोर्चा (WE) यांच्यासोबत युती केली आहे. यावरून भाजप 2014 च्या निवडणुकीच्या फॉर्म्युल्यावरुन पुढे जाणार असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.

एकनाथ शिंदे आणि अजित पवार आणि जनसुराज पार्टी, प्रहार जनशक्ती पार्टी या पक्षांसोबत युती करून उद्धव ठाकरे यांच्या जाण्याने महाराष्ट्रात झालेले नुकसान भरून काढण्याचा भाजपचा प्रयत्न आहे. शिंदे यांचा ठाणे विभागात चांगला प्रभाव मानला जातो, तर अजित पवार यांचा पश्चिम महाराष्ट्रात चांगला प्रभाव आहे. अशीच काही रणनीती दक्षिणेकडील राज्यांबाबतही भाजपची आहे.

तामिळनाडूमध्ये भाजपची एआयएडीएमके, तमिळ मनिला काँग्रेस या पक्षांशी युती आहे. त्याचबरोबर केरळमधील राजकीय जमिनीच्या शोधात पक्षाने बीडीजेएस (केरळ), केरळ काँग्रेस (थॉमस) यांच्याशी हातमिळवणी केली आहे.

10) बूथ व्यवस्थापन

बूथ व्यवस्थापनात तज्ज्ञ असलेल्या भाजपने मेरा बूथ सबसे मजबूत प्रचार सुरू केला आहे. निवडणुकीतील सर्वात लहान घटक असलेल्या बूथच्या माध्यमातून विजय मिळवण्यावर भाजपचे लक्ष आहे. निवडणुकीच्या व्यासपीठावर बसलेले नेते निवडणूक जिंकून देत नाहीत, तर कार्यकर्ते आहेत, असे अमित शाह म्हणाले होते. इंदूरमध्ये कार्यकर्त्यांना विजयाचा मंत्र देताना ते म्हणाले होते की, मतदान संपेपर्यंत बूथच्या कार्यकर्त्यांनी बूथवर सक्रिय राहावे.

मतदारांना बुथपर्यंत आणून पक्षाच्या बाजूने मतदान करणे ही बुथ स्तरावरील कार्यकर्त्यांची जबाबदारी आहे. निवडणुकीच्या रिंगणात कोण कोणावर वर्चस्व गाजवते, हे निवडणुकीच्या निकालानंतरच कळेल, पण भाजपने 2024 च्या निवडणुकीसाठी एक प्रकारे आपली रेषा साफ केली आहे. भाजप 2024 च्या निवडणूक लढाईत राष्ट्रवाद, हिंदुत्वाची रेषा आणि पंतप्रधान मोदींचा चेहरा यावरच उतरणार हे स्पष्ट झाले आहे.